Kaart met scheepsbewegingen konvooi OB-290 op 26 februari 1941

Wie als leek het verslag van de duikbootaanval leest van admiraal Hornell, de leidinggevende tijdens de vaart van konvooi OB-290, krijgt wellicht geen compleet beeld van de scheepsbewegingen. Gelukkig rust in het Brits Nationaal Archief een gedetailleerde zeekaart van de fatale uren. Deze komt uiteraard in het boek.

Diverse (ooggetuige)verslagen geven weer wat er gebeurde. Maar zoals vaak, zijn deze niet alle betrouwbaar. Je hebt te maken met persoonlijke interpretaties en vervorming naarmate de tijd passeert.
Het verslag zoals keteljongen/matroos-onder-de-gage Piet de Visser dat gaf in 2011 verschilde van hetzelfde verhaal zoals hij dat jaren later voor zijn zoon op een bandje zette (maar misschien wou hij toen met grote passen door het verhaal gezien zijn leeftijd, en had interviewster Ageeth van der Veen, die zijn info nodig had voor het boek ‘De Nederlandse koopvaardij in oorlogstijd’, de gave om de juiste vragen te stellen).

De verklaring uit 1941 van tweede stuurman L.C.L. Theunisse voor een marine-superintendent bevatte weer andere informatie, uiteraard vanuit het gezichtspunt van Theunisse die op de Beursplein was.
De Scheepsverklaringen van de 1e en 3e stuurman en de 2e machinist zoals het Nederlandse Rode Kruis die bewaarde, geven ook weer een aanvulling. En tenslotte zijn er dan de verslagen van kapitein Olsen van het m.s. Samuel Bakke (het aangewezen commodoreschip) van 5 maart 1941 en dus van admiraal Hornell die het zijne al dezelfde dag schreef.
In november 1987 was er bij de VPRO een radio-uitzending (Het Spoor dl. 4, Zeeman in oorlogstijd) waarin de scheepskok Sprenger de Rover aan het woord kwam over de rampzalige gebeurtenissen.

Tot zover de overlevenden.

admiraal Robert Arthur Hornell 1877-1949_bron Nat. Portrait Gallery London
admiraal Robert Arthur Hornell 1877-1949

In april 1941 werd vastgelegd wat de bewegingen waren van het konvooi, de afzonderlijke schepen daarin die een rol speelden, de route die de U-boot volgde en de manoeuvres van de begeleidende marineschepen. Daarbij genoteerd de noodzakelijke tijden en wanneer de torpedo’s waren afgevuurd. In de chaos van lijnen is gedetailleerd te lezen wat er gebeurde. Basis voor de kaart waren waarschijnlijk de gegevens uit het logboek van de admiraal.

Zo zien we, aan de hand van de tijden en inslagen van torpedo’s de mogelijk de route die de U-47 heeft gevolgd. Duidelijk is te zien hoe om 00.30 uur het bevel werd opgevolgd tot een koerswijziging en 10 minuten later een hernieuwd bevel om de oorspronkelijke koers weer in te nemen. Het probleem ontstond dat schepen aan stuurboordzijde van de geleiding koers hielden in plaats van naar stuurboord te draaien, de vleugelschepen draaiden naar bakboord. Dus een noodwending naar bakboord was noodzakelijk om aanvaringen en gevaarlijke opstoppingen te voorkomen.

En ondertussen cirkelde in die duistere diepte nog steeds die U-boot.

Plaats een reactie